Omurga sağlığı, yaşam kalitemizi doğrudan etkileyen kritik bir unsurdur. Zamanla ya da doğuştan gelişebilen bazı yapısal değişiklikler, omurga kanalında daralmaya neden olabilir. Bu durum, sinirler üzerinde baskı oluşturarak ağrı, uyuşma ve hareket kısıtlılığı gibi belirtilerle kendini gösterebilir. "Kanal daralması" olarak bilinen bu tablo, özellikle ileri yaşlarda daha sık görülür ve günlük yaşamı ciddi şekilde zorlaştırabilir. Bu yazıda kanal daralmasının nedenlerini, belirtilerini ve tedavi yöntemlerini detaylı şekilde ele alıyoruz.
Kanal daralması (Spinal Stenoz) nedir?
Ense kökünden başlayıp kuyruk sokumuna kadar devam eden omurga kemiklerinin üst üste oturmasıyla orta hatta oluşan boşluğa kanal diyoruz. Omurilik, omuriliği saran zar ve sinir kökleri bu kanalın içinden geçmektedir. Kanalın normal ön arka çapı boyunda 17±5 mm, sırtta 13±1 mm ve bel bölgesinde 20±5 mm’dir. Genelde 12-13 mm normalin alt sınırı olarak kabul edilir.
Kanal daralması neden olur?
Doğumsal (Konjenital): Doğumsal kanal darlıgı bulunan hastalarda, kanalı oluşturan omurga yapıları kısa ve kalındır. Eklem yüzeyleri genislemis ve yuvarlak bir sekil almıstır ve neredeyse sinir dokularıyla temas halindedir. Kanal darlığı, genellikle eşlik eden bağ doku kalınlaşması ve fıtıklardan kaynaklanır.
Sonradan Oluşan (Edinsel): Temel olarak omurganın dejeneratif hastalıkları neden olur. İnsanlar yaslandıkça disklerin biyomekanik yetersizligi, eklemlerin ve bagların üzerindeki stresi artırır. Bu da, eklem ve bağ dokuda hacim artışına neden olur. Ayrıca omurgada artan baskı ve ufak darbeler kemik dokuyu kalınlaştırır.
Kanal daralmasının belirtileri nelerdir?
Kanal darlıgı bulunan hastalar sinir köklerinin sıkısması ile bel ve bacaklarda agrı, uyusukluk, batma, yanma, karıncalanma ve güçsüzlük hissederler. Agrı; yürümekle veya ayakta durmakla artar; hastalar, şikayetleri basladıktan sonra yürüdükleri mesafenin giderek azaldıgını bildirirler. Genellikle önce agrı, daha sonra uyusma ve zayıflık hissedilir. Bel agrısı hastaların %80’inde, bacak agrısı ise %50’sinde olup, şikayetler genellikle iki taraflıdır. Hastalar öne eğildikleri zaman şikayetlerinin azaldığını belirtirler. İdrar ve gaita problemleri ile cinsel fonksiyon bozukluğu da bu hastalarda görülebilir ancak çok nadirdir.
Kanal daralması nasıl tedavi edilir?
Tutucu Tedavi: Karın kaslarını güçlendiren ve belde düzleşmeyi azaltan egzersiz programları ve ilaç tedavisini içerir. Yatak istirahati, güçlü ağrı kesiciler, omurga desteği ve kas gevseticiler artan agrı periyotlarında yararlı olabilir. Cerrahi olmayan uygulamalarla geçici bir rahatlama saglanmasına ragmen, cerrahi dısı tedaviler normal yasama dönen hastalarda çogu kez ağrıların tekrarlamasını önleyememektedir.
Cerrahi müdahale: Egzersiz ve ilaç tedavisi ile rahatlamayan hastalarda düsünülmelidir. Standart cerrahi protokol, kanalın daralmasına sebep olan yapıların temizlenmesidir. Eskiden omurga kemiklerinin arka elemanlarının büyük bir kısmını almak gerekirdi. Ancak günümüzde teknolojik gelişmeler sayesinde küçük bir kesi ile aynı rahatlamayı sağlamak mümkün hale gelmiştir. Üstelik birçok hastada aşağıdaki durumlar dışında, halk arasında ‘vida ameliyatı’ olarak da bilinen füzyon ameliyatlarına gerek yoktur.
Kanal daralması ameliyatına ek olarak vida takılması gereken durumlar;
- Hareketli dediğimiz öne ve arkaya eğilmekle çekilen röntgenlerde görülen bel kayması
- Sonradan gelişen bel kayması
- Aynı bölgeden tekrar ameliyat gereksinimi
- Hareketle açılanması değişiklik gösteren skolyozu olan hastalar
- Çok geniş bir kemik alanının temizlenmesi gereken durumla
Dar kanal cerrahisinde iyi sonuç alabilmek için radyolojik görüntülerle hastanın semptomları birlikte degerlendirilmeli ve hasta için en uygun yaklaşım tercih edilmelidir.
